Salon van Weleer

Op 11 december 1950 besloot een rechtbank in Singapore dat een 14-jarig meisje terug moest naar haar ouder in Bergen op Zoom. Dat meisje had haar ouders echter al bijna 10 jaar niet gezien en was inmiddels met een 22-jarige schoolmeester getrouwd. Het drama in een notendop. Het besluit van de rechtbank leidde in Singapore tot hevige rellen, waarbij 18 doden vielen en enkele honderden gewonden. Het was een nasleep van de vijf jaar ervoor beëindigde Tweede Wereldoorlog.   Dat meisje was Bertha Hertogh, in 1937 geboren in Tjimahi (Cimahi) op Java in toenmalig Nederlands-Indië. Haar vader was militair in het KNIL, het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger en haar moeder was van Javaans-Schotse afkomst, met een Nederlands paspoort. In 1942 wordt haar vader opgepakt en door de Japanners geïnterneerd, hij zal een van de mannen zijn die aan de Birmaspoorweg moeten werken onder erbarmelijke omstandigheden. Haar moeder trekt bij familie in, met de andere kinderen. Daar besluit zij, wellicht ...

Sophie, de 1e huishoudster van mevrouw Belle de Fleurdelis, boog zich over het stuur van haar fiets. Het was een doorsnee zwarte damesfiets, het soort dat in latere jaren een ‘omafiets’ werd genoemd, hoewel Sophie nooit oma zou worden. Met zo’n hoog stuur, waar je lekker rechtovereind op zat. Dat was over het algemeen een prima houding, behalve wanneer je, zoals nu, wind tegen had en het ook nog eens miezerde. Van die regen die je haast niet zag, maar waar je wel doornat van werd. Gelukkig had zij eraan gedacht om haar poncho mee te nemen en een regenkapje voor heur haar. De miezerregen vormde een plasje op haar poncho, waar die over het stuur hing. Daarachter zakte de poncho een beetje naar beneden, waardoor er een holletje ontstond. Wanneer er naar haar zin te veel regen zich opgehoopt had achter het stuur, gaf zij vanachter de poncho een duwtje, zodat het plasje aan de voorzijde eraf liep. Dan moest ze wel oppassen dat ze dat water niet over haar benen en schoenen kreeg. Al met al w...

Het ‘krabbertje’, officieel het veiligheidsscheermes genaamd, is al bijna 125 jaar oud. Op 15 november 1904 werd er patent op verleend in de Verenigde Staten aan King Camp Gillette. Niet alleen werd hij er miljonair door, omdat hij op elk pakje scheermesje een fotootje van zichzelf liet afdrukken, werd hij ook beroemd. Tijdens de beurscrash van 1929 verloor hij het grootste deel van zijn fortuin weer. In 1932 overleed hij op 77-jarige leeftijd. King Camp Gilette groeide op als zoon van een handelaar die gespecialiseerd was in ijzerwaren. King Camp volgde in zijn vaders voetsporen en werkte als handelsreiziger in ijzerwaren voor bedrijven in Chicago, New York en Kansas City. Ook begon hij zelf zaken uit te vinden; verbeteringen aan kranen en leidingen, waar hij ook patenten op kreeg. Tot zijn teleurstelling waren het voornamelijk anderen die daar aan verdienden. In 1891 kwam hij in dienst bij een andere uitvinder, William Painter, die de kroonkurk had bedacht. Die gaf hem een onvergetel...

Sophie, de 1e huishoudster van mevrouw Belle de Fleurdelis, zat genoeglijk een kop hete thee te drinken op de stoel van Louis, de Franse chef van mevrouw, naast het oude houtgestookte fornuis in de keuken. Zoals altijd had zij de dagelijkse klusjes achter de rug en was het tijd voor een pauze. Wanneer mevrouw op reis was, zoals nu, of in haar pied à terre in Utrecht verbleef daalde er steevast een weldadige rust over de villa van Weleer. Er was tijd om op tijd een pauze te nemen en te genieten van de goede dingen van het leven, zoals een kop hete thee naast een warm fornuis. Was mevrouw thuis, dan was het een heel ander verhaal. Dan moesten er drie maaltijden per dag worden geserveerd: een uitgebreid ontbijt, een warme lunch, tenzij het te warm was, dan mocht het een koude lunch zijn, en een diner dat uit minimaal drie gangen bestond en liefst nog eentje erbij. Tussendoor werden er dan nog kleine hapjes geserveerd bij de ochtendkoffie en de middagthee, plus iets te knabbelen bij een gl...

Zoals gebruikelijk had Sophie, de 1e huishoudster van mevrouw Belle de Fleurdelis, haar vaste schema van huishoudelijke taken in de ochtend afgewerkt. Daarnaast moest ze nog de klusjes die Hermien, de 3e huishoudster, had gedaan nalopen en eventueel de schade herstellen. Hermien was nogal vatbaar voor ongelukjes. Als zij de trap dweilde viel de emmer om of ging zij erin staan. Bij het afstoffen van de verzameling porselein van mevrouw viel er weleens iets om. Vandaar dat Sophie uit voorzorg een aantal taakjes en taken stilzwijgend op zich had genomen, om erger te voorkomen. Daarom was een kleine pauze altijd zeer welkom. Als het mooi weer was, mocht zij graag op het bankje bij de achterdeur zitten met een lekkere kop thee en iets lekkers dat door de Franse chef-kok van mevrouw, Louis, was klaargemaakt. Omdat mevrouw elke dag een keuze wilde hebben van gerechtjes en zoetigheden, bleef er altijd wel iets over. De kookkunsten van Louis waren de volgende dag vaak nog beter te genieten dan ...

Misschien denkt u ‘Adolphe Sax wie?’, maar de naam zegt het eigenlijk al. Adolphe Sax is de uitvinder van de saxofoon, een instrument dat uit zoveel soorten muziek niet meer is weg te denken. Niet dat het zijn enige uitvinding is, maar wel zijn bekendste. Veel grote componisten hebben composities voor hem en de saxofoon gemaakt. Alleen in het symfonieorkest kom je zelden of nooit een saxofoon tegen, behalve soms in een groot symfonieorkest, maar dan hebben we het ook over 124 muzikanten! Nu viel Adolphe als appel niet ver van de boom. Geboren in Dinant in Wallonië op 6 november 1814 als zoon van een instrumentenbouwer kreeg hij de muziekinstrumentenmakerij met de paplepel ingegoten. Zijn vader was al bekend, omdat hij een aantal belangrijke veranderingen aanbracht aan de hoorn. Zijn vader had dan ook een eigen blaasinstrumentenfabriek in Brussel. Adolphe begint al heel jong met het bouwen van zijn eigen blaasinstrumenten en neemt op 15-jarige leeftijd deel aan een wedstrijd waarvoor hi...

Sophie, de 1e huishoudster van mevrouw Belle de Fleurdelis, werd wakker van haar wekker. Die ging luid rinkelend af. Met één hand zette zij het ding weer uit en bleef nog even liggen. Buiten was het nog donker en in haar dienstbodenkamertje bovenin de villa van Weleer was het eigenlijk best koud. Haar bed was een lekker warm holletje, dus was het extra moeilijk om eruit te komen. Voorzichtig stak zij alvast een been uit bed, het andere been volgde en met enige moeite dwong zij zichzelf om overeind te komen. Brrr, het was echt fris. Snel gooide ze haar nachthemd uit en goot water uit de lampetkan in de bijbehorende schaal.  Met een stuk zeep en een waslapje poedelde zij zich snel een beetje schoon en fris. Vervolgend trok zij haar dienstbodenjurk met bijbehorend schort aan en stak met twee haarspelden haar ‘frutsel’, zoals zij het noemde in heur haar vast. Klaar om aan de dag te beginnen. Op het moment dat zij de deur van haar kamertje opentrok, zag zij een zwarte schim op zich afko...

De grootste demonstratie in de geschiedenis van ons land, vond plaats op 29 oktober 1983 in Den Haag. Ongeveer 550.000 mensen protesteerden tegen de plaatsing van Amerikaanse kernraketten in ons land. Twee jaar eerder was er al in Amsterdam een legendarische demonstratie van zo’n 400.000 mensen gehouden, maar die prestatie werd overklast in 1983. In 1985 werden daarna nog 3.700.000 handtekeningen overhandigd aan toenmalig minister-president Lubbers.  De plaatsing van de raketten vond niet alleen in Nederland plaats. In het kader van de samenwerking binnen de NAVO werd in 1979 besloten om 108 Pershing II-raketten en 464 Tomahawk kruisraketten te verdelen over vijf Europese landen. Dit omdat Duitsland weigerde als enige land raketten te plaatsen en zodoende doelwit te worden van Sovjetraketten. De Pershing raketten moesten in Duitsland geplaatst worden, omdat deze een beperkt bereik hadden. Wel konden ze in 10 minuten Moskou bereiken. De kruisraketten werden verdeeld onder België, We...

Op 25 oktober 1555 treedt Keizer Karel V af als Heer der Nederlanden, ten gunste van zijn zoon Filips II. Een paar maanden later treedt hij ook af als koning van Spanje en tenslotte eind 1556 ook als keizer van het Heilige Roomse Rijk, dat grotendeels uit Duitsland bestaat. Dat ging naar zijn broer Ferdinand, terwijl zijn zoon Filips ii koning van Spanje en heer der Nederlanden wordt. Bij de troonsafstand is nog een bijzonder persoon aanwezig: de jonge Willem van Oranje, op wiens schouder Karel V leunt tijdens de abdicatie. Karels band met de Nederlanden, in bijzonder Utrecht, blijkt uit het verblijf in het klooster ‘Balije van Utrecht’ met zijn zuster Maria van Oostenrijk in 1546 en de opvoeding die hij kreeg van mr. Adriaan van Utrecht, de latere paus Adrianus VI, die weliswaar in Mechelen plaatsvond. Karel V regeerde over het grootste Europese rijk sinds Karel de Grote en zelfs groter dan het roemruchte Romeinse Rijk. Een rijk waar de zon nooit onderging. Daar had hij zelf voor een ...

  ‘Sakkerjannetjes nog an toe!’, sprak Sophie, de 1e huishoudster van mevrouw Belle de Fleurdelis, de eigenaresse en hoofdbewoonster van de villa van Weleer. Zij wreef zich daarbij flink in de handen, niet van plezier of van genoegen. Nee, nu het weer was omgeslagen en er veel vocht in de lucht zat, terwijl de temperatuur met bijna 20 graden gedaald was, moest zij ’s ochtends een beetje op gang komen. De handen wilden niet meteen net zo wakker worden als zijzelf was. Omdat het kouder was geworden en vochtiger waren de handen ook kouder bij het opstaan en moesten flink opgewreven worden om de pijnlijke gewrichten soepel te laten lopen. Maar na een paar minuten handen wrijven lukte het weer en kon zij weer aan de slag met alle taken die de dag met zich meebracht.   Na even lekker gepoedeld te hebben met het water uit de lampetkan en de waskom, het vuile water met een ferme worp uit het zolderraam gegooid, de huishoudstersjurk aangetrokken, het haar gefatsoeneerd en de tocht naar...

Een Nederlandse vrouw, die al meer dan 100 jaar tot de verbeelding spreekt in veel landen. Beschuldigd van spionage in de Eerste Wereldoorlog werd ze na een kort proces schuldig bevonden en door een vuurpeloton gedood. Daarbij werd dit vuurpeloton geïmponeerd door de kalmte en de gratie waarmee zij haar lot onderging. Naar verluidt wierp zij hen een kushandje toe en weigerde zij de blinddoek. Ze wilde tot het einde toe kunnen zien wat er gebeurde. Ze werd begeleid door een non, die door haar uitgebreid werd getroost. De schutters waren zo onder de indruk van haar, dat slechts drie van hen raak schoten. Hoe kon dit zover komen? Als Margaretha Geertruida Zelle werd zij in 1876 in Leeuwarden geboren. Haar vader was een succesvolle winkelier, Margaretha groeit op in weelde, leert pianospelen en Frans en volgt danslessen. De school maakt zij niet af nadat haar vaders zaak in 1889 failliet ging. Kort daarna scheidden haar ouders en twee jaar later overleed haar moeder aan tuberculose. Ze moe...

Op 9 september 1967 werd de Vrijzinnig Protestantse Radio Omroep wel heel vrijzinnig; in de tweede uitzending van het programma ‘Hoepla’ werd een krant lezende dame getoond. Op het moment dat zij de krant liet zakken, bleek de lezeres geheel naakt in de rieten stoel te zitten! Voor het eerst in de geschiedenis van de Nederlandse televisie was er een naakte vrouw in beeld te zien. Het ging om de 21-jarige kunstenares Phil Bloom, die ook in de eerste aflevering al te zien was geweest. Toen waren echter enkele lichaamsdelen met vrolijke kunststof bloemen bedekt gebleven. Het naakt, dat slechts enkele seconden in beeld was gebracht, leverde een hoop commotie op. Er werden Kamervragen over gesteld. Een SGP-lid vond dat de uitzending verboden had moeten worden. Volgens de SGP moest de regering harder optreden, omdat het anders in ons land op ‘totale ontreddering’ uitliep. Ook de Boerenpartij was die mening toegedaan en sprak van ‘schennis van de eerbaarheid’. De toenmalige minister-president...

In Gouda wordt vandaag de Stroopwafeldag gevierd met allerlei activiteiten. Wie zich afvraagt waarom dat juist in de kaasstad Gouda gebeurt, krijgt als antwoord dat de stroopwafel, die oorspronkelijk ‘siroopwafel’ heette, in Gouda is uitgevonden. Inmiddels heeft de stroopwafel het land en de wereld veroverd. Stroopwafels worden vers gebakken op markten, in winkels en in fabrieken. Een extra attractie van wafelbakkers zijn, zeker voor kinderen, de zakjes met afgesneden restjes van de gebakken wafels of gebroken mislukte wafels. Deze zakjes ‘koekkruimels’ zijn voor een klein bedragje in winkels of bij de marktkramen te koop. Hoe en wanneer de stroopwafel is ontstaan is onduidelijk. De bronnen verschillen daarover. Er wordt wel beweerd dat de Vikingen de eersten waren; in graven van Viking vrouwen zouden al wafelijzers zijn gevonden vanaf de 7e eeuw. Algemeen wordt aangenomen dat een Kamphuijsen of Kamphuisen de eerste was. Maar of dat Gerard Kamphuijsen was of Pieter Willem Kamphuisen is...

Uiteraard deze keer geen echte foto, de fotografie was tenslotte in 1664 nog niet uitgevonden. Het aantal beelden is ook beperkt, er zijn wat oude kaarten en er is één bekend portret van de toenmalige gouverneur van de stad, Peter Stuyvesant. Die heette eigenlijk Pieter, maar zijn naam werd verengelst, net als de kolonie waar hij de baas over was, en is hij bekend als Peter. Hij stond ook bekend als ‘Zilveren Been’ en ‘Peg Leg Pete’, vanwege zijn houten been dat met spijkers en metalen versierselen bedekt was. Dat houten been liep hij op als directeur voor de West-Indische Compagnie van de ABC-eilanden, Aruba, Bonaire en Curaçao, een kolonie van de Zeven Verenigde Nederlanden. In april 1644 leidde hij een aanval op een fort op Sint Maarten, waarbij op een heuvel een batterij kanonnen werd ingericht. Peter besloot eigenhandig een vlag te planten op de batterij, waarop een kanonskogel zijn rechterbeen afschoot. Omdat zijn been in het tropische klimaat niet wilde genezen. Keerde hij terug...