Salon van Weleer

Sophie, de 1e huishoudster van mevrouw Belle de Fleurdelis, zat op het bankje buiten de keuken van de villa van Weleer zich onnoemelijk te vervelen. Het werk zat erop, mevrouw was op reis, het was redelijk mooi weer en zij wist even niet wat ze met haar tijd aan moest. “Louihis, ik verveeeeel me’, klonk het klaaglijk. Binnen, in de keuken, was de Franse chef-kok van mevrouw bezig een lunch voor het personeel klaar te maken. Naast hen beiden was er nog een tuinman, een opzichter en twee stallenjongens. De tuinman en de opzichter aten thuis bij hun moeder de vrouw en de stallenjongens togen liever naar het dorp. Ook zij hadden minder te doen als mevrouw op reis was. Dus hoefde Louis alleen voor hen beiden wat klaar te maken en Sophie was al snel tevreden. In Vollenhoven, waar zij was opgegroeid bestond het ontbijt steevast uit pap, werd er tussen de middag warm gegeten, aardappelen, groente en vlees, als Bruin het kon trekken en ’s avonds kon er nog een bruine boterham met reuzel vanaf. ...

Iedere week bespraken Louis en Sophie in hun uitzendingen in 2021 op vrijdagavond in de rubriek ‘Oud en Wijs’ een bijzondere spreuk of citaat. Je kunt ze hier teruglezen. Vandaag een bijzonder citaat over de Nederlandse politiek van Karl Marx.   In zijn tijd werd Karl Marx omarmd maar ook gezien als die man met die opruiende ideeën.  In die tijd werden fabrieksarbeiders in de fabriek bezocht door een mannen die kwamen  vertellen over Marx en dat ze lid moesten worden van de bond, en vaak werden zij er ook weer uitgebonjourd. Wat zou zo’n man als Marx nu eigenlijk weten over Nederland?  Maar misschien zal je dat toch verbazen! Zijn moeder was Nederlands en zijn vader had een Amsterdamse rabbijn als stiefvader. Zijn oom Martin was fabrikant van tabaksdozen in Nijmegen, zijn oom David advocaat in Amsterdam en Paramaribo en zijn tante Sophie trouwde een tabakshandelaar in Zaltbommel. Zij gaven Marx een tijdlang onderdak toen hij zonder geld zat en Das Kapital aan het sch...

  Zoals meestal rond de klok van 3 uur in de middag begon het te rommelen in de maag van Sophie, de 1e huishoudster van mevrouw Belle de Fleurdelis. Dan werd het tijd om zich te begeven naar de keuken van de villa van Weleer en een bezoekje te brengen aan de Franse chef-kok die daar de scepter zwaaide, Louis. Meestal was hij dan al bezig met de voorbereidingen voor het avondmaal van mevrouw en eventuele gasten die zij die avond zou gaan ontvangen. Hoe meer gasten, hoe uitgebreider het diner en hoe eerder de kok aan zijn voorbereidingen begon. Voor de grote ontvangsten, die gelukkig niet zo vaak meer voorkwamen, waarbij er zes of meer gangen op het menu stonden, was hij soms al drie dagen tevoren druk bezig alles in kannen en kruiken te krijgen. Maar op een gewone doordeweekse dag zoals deze zou het wel meevallen, dacht de huishoudster opgewekt. Misschien had Louis nog iets over van gisteren, of had hij al iets lekkers voor vanavond klaar, waar er meestal wel iets vanaf kon voor bij...

  Voor veel mensen geldt tegenwoordig dat zij de hele dag zitten te koekeloeren naar hun beeldscherm, of het nu een PC, laptop of telefoon is. Voorheen deed men dat meestal gewoon uit het raam. In steden, om alle kanten van de weg in de gaten te kunnen houden, zag men her en der aan de kozijnen een spiegeltje geschroefd: een zogenaamd ‘spionnetje’, zodat niets aan de aandacht van de koekeloerder of koekeloerster kon ontsnappen. Van zo iemand die alles van iedereen wist zei men destijds wel dat diegene achterstevoren door de straat liep, om maar niets te missen. Erasmus schreef er al in 1634 over in zijn Colloquia Familiara: “Ghy schijnt my een slecken leven te leijden... Om dat ghy staegh binnens huys sit en koekeloert”. Maar waar komt dat rare woord eigenlijk vandaan? In de Etymologium Teutonicae Linguae, het eerste etymologische woordenboek van de Nederlandse taal van de Nederlandse taalgeleerde Kiliaan uit 1599 komen we het tegen als ‘kokeloeren’ of ‘kokerolien’, dat ‘een leven ...

  In de Victoriaanse tijd was zwemmen niet vreselijk populair. Veel mensen konden dat dan ook niet, zelfs zeelieden konden vaak niet zwemmen. Ook erna was het voorbehouden aan een beperkt publiek. Dat vrouwen vrijwel geheel gekleed te water moesten gaan om een heilzaam bad in zee te nemen, zal daar zeker aan hebben bijgedragen. Ook mannen droegen onhandige grote, vaak wollen, badpakken. Om in zee te kunnen gaan moesten vrouwen zich om kunnen kleden en beschut voor vreemde ogen in zee kunnen stappen. Daar werden dan speciale badkoetsen voor gebruikt. Een bezoek aan het strand was voor dames en heren een gelegenheid die geheel gekleed plaatsvond. In het begin van de vorige eeuw was er de Australische zwemster Annette Kellerman die probeerde daar verandering in te brengen. Ze was beroemd geworden als wedstrijdzwemster, waarbij ze er niet voor terugdeinsde ook tegen mannen te zwemmen en daarbij regelmatig te winnen. Als kind had zij last van rachitis of Engelse ziekte waardoor haar ben...

Wekelijks deelt Louis de chef kok van Belle de Fleurdelis in de uitzending van ‘Breien met Louis en Sophie’ een spreuk met de kijkers. Deze spreuk is alom bekend. Maar waar komt die uitspraak eigenlijk vandaan? Louis is op onderzoek uit gegaan en is de bibliotheek gaan raadplegen en heeft alle encyclopédies doorgespit; de Grote Larousse, de Winkler Prince, de Encyclopedia Brittanica en zo kwam hij erachter dat er geen eenduidig antwoord op is te geven. In de loop der jaren hebben vele mensen zich afgevraagd wie deze regels heeft gedicht. De meest genoemde namen zijn: Petrus Augustus de Genestet, Jac. Revius, Nicolaas Beets, Guido Gezelle of Christiaan Huygens. De gedachte achter het versje is al vaak verwoord, bijvoorbeeld door Montaigne (1533-1592): “Qui craint de souffrir, il souffre déjà de ce qu’il craint” (‘Wie het lijden vreest, lijdt al door wat hij vreest’). Nico Scheepmaker vond de overeenkomst met een Engels versje van (mogelijk) Thomas Chatterton die leefde van 1752-1770 fra...

  Het is u misschen niet opgevallen, maar sinds 2007 bestaat de 8-ure werkdag niet meer. Een werkgever mag nu verlangen dat u 12 uur per dag werkt en daarbij 60 uur per week. Door de mondialisering, met een anglicisme ook wel ‘globalisering’ geheten, wordt ons de 24-uurs economie opgedrongen. Met een werkdag van 12 uur kan Europa de concurrentie met Amerika en China aan. De lobby hiervoor in Brussel van de werkgevers heeft het gewonnen van de vakbeweging. Die is, onder meer door de gestegen aantallen zzp’ers, de laatste jaren een stuk minder invloedrijk geworden. Dat er überhaupt een 8-urige werkdag tot stand kwam heeft veel strijd gekost en had het Kinderwetje van Van Houten als basis. Deze wet uit 1874 verbood kinderarbeid onder de twaalf jaar in fabrieken en werkplaatsen. Bernardus Heldt, die zelf op 11-jarige leeftijd begonnen was met werken, zette zich daar gedurende jaren voor in en werd niet alleen voorzitter van de eerste vakcentrale in ons land, het Algemeen Nederlandsch W...