Salon van Weleer

DE PAUS IN UTRECHT!   Oh, wat een dag was dat, toen de paus naar Utrecht kwam! Ik herinner het me nog als de dag van gisteren. Nee Louis, niet paus Adrianus VI, zo oud ben ik nu.... Terug naar mijn verhaal. De Salon van Weleer was in rep en roer, want zo'n bezoek maak je niet vaak mee. Paus Johannes Paulus II, zou op 12 mei 1985 ons stadje, Utrecht bezoeken. Ja ja Louis, die van dat liedje Popie Jopie. Mevrouw Belle de Fleurdelis was druk bezig met de voorbereidingen en ik hielp natuurlijk waar ik kon. Nee ja Louis, de paus is inderdaad niet in de Salon geweest... dat zeg ik toch ook niet. In ieder geval terug naar het verhaal. De verwachting was dat de straten vol zouden staan met mensen, maar het tegendeel bleek waar. Het was echt een bizarre aanblik, die lege straten. In Den Bosch was het al rustig, maar Utrecht spande de kroon met de protesten. Mensen hingen aan lantaarnpalen en riepen "Pope go home!". Het was een chaos zoals ik die nog nooit had gezien. De beelden va...

FOTO VAN WELEER Piëta van Michelangelo Het was behoorlijk schrikken in de Sint Pietersbasiliek in Vaticaanstad op 21 mei 1975. Zonder enige aanleiding begon een man te schreeuwen en sloeg met een hamer in op het wereldberoemde beeld ‘de Piëta’ van Michelangelo. Het lukte hem om tenminste 15 maal op het marmeren beeld in te slaan. Daarbij werd de neus van Maria geraakt, een oog beschadigd en de linkerarm afgeslagen. Pas daarna lukte het omstanders de man te overmeesteren en van het beeld af te trekken. Michelangelo maakte het marmeren beeld, dat 1.74 m bij 1.95 m meet, tussen 1498 en 1499 in opdracht van de Franse kardinaal Jean Bilhères de Lagraula. Vermoedelijk was het bestemd voor diens graftombe in de Sint-Pietersbasiliek. Het kreeg echter een eigen plaats, in een kapel aan de rechterkant van de basiliek. ‘Piëta’ is het Italiaanse woord voor ‘medelijden’ of ‘liefdevolle eerbied en staat in de kunst voor een afbeelding van de overleden Christus in de armen van zijn moeder, Maria. Een...

FOTO VAN WELEER Van Oldenbarnevelt onthoofd te Den Haag Op 13 mei 1619 kwam de onenigheid tussen stadhouder prins Maurits, legeraanvoerder van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, en Raadspensionaris Johan van Oldenbarnevelt tot een einde: Van Oldenbarnevelt werd in het openbaar onthoofd. Daarmee, en met de uitkomst van de Synode van Dordrecht, kwam er ook een einde aan de invloed van de ‘rekkelijken’, ofwel de remonstranten, in het land. Volgens velen was Van Oldenbarnevelt een van de grootste staatsmannen die ons land ooit gekend hebben. Hij heeft ervoor gezorgd dat de Nederlanden na het afzweren van de Spaanse koning niet weer een buitenlandse monarch kozen, maar Maurits van Nassau tot stadhouder benoemden en de staatszaken in handen van de Staten-Generaal legden. Hiermee werd de grondslag gelegd voor de onafhankelijkheid van de Nederlanden. Een ander succes van Van Oldenbarnevelt was het samenbrengen van verschillende groepen kooplui, die elk schepen uitrustten om naar de ...

FOTO VAN WELEER Strijd voor vrouwenkiesrecht   Nederland kent het algemeen vrouwenkiesrecht sinds 1919. Niet dat het van harte ging, jaren van strijd en protesten gingen eraan vooraf. In een poging om de revolutionaire stemming in de wereld wind uit de zeilen te nemen ging de regering uiteindelijk akkoord. Na de Russische revolutie, de Spartakusopstand in Duitsland en zelfs een soldatenopstand in De Harskamp in 1918 was het een manier om de rust in het land te herstellen. Nederland liep daarmee niet voorop, Nieuw-Zeeland gaf vrouwen in 1893 al stemrecht, Finland in 1906 en Noorwegen in 1907. Frankrijk daarentegen pas in 1944, Canada in 1950, Zwitserland in 1971 en Saoedi-Arabië in 2015. In Groot-Brittannië ontstond de ‘suffragettebeweging’, waarbij ’suffrage’ het Franse woord is voor kiesrecht. Een beweging uit de eerste feministische golf, met als belangrijke vertegenwoordigers Emmeline Pankhurst en haar dochter Christabel. Door mannen werden de acties van de suffragettes vaak ger...

SPOTPRENT VAN WELEER Varen naar de Noordpool Aan het eind van de 19e eeuw waren er nog witte plekken op de wereldkaart, plaatsen waar nog niemand was geweest en die nog ontdekt moesten worden. Er waren nog geen vliegtuigen om ergens overheen te vliegen, wel luchtballonnen en zeppelins, maar die waren nogal onbetrouwbaar. In 1866 trekt bijvoorbeeld de beroemde onderzoeker David Livingstone voor de derde maal met een expeditie naar Afrika om de bronnen van de Nijl te vinden. Na drie jaar wordt er een zoektocht naar hem op touw gezet door de Amerikaan James Gordon Bennett jr., eigenaar en hoofdredacteur van de krant ‘The New York Herald’, die Henry Morton Stanley inhuurt om hem te vinden. Dat lukt en we kennen allemaal het verhaal of hebben de film gezien. fdd Dezelfde Bennett financiert in 1879 een expeditie naar de Noordpool, op aandringen van de Duitse cartograaf August Petermann. Volgens hem zou de Kuro Siwo straalstroom, een warme zeestroom vanuit de Indische Oceaan, ervoor zorgen d...

WOORD VAN DE WEEK Klootzak  Sophie: Louis, wat krijgen we nou? Is dat het woord van de week? Dat durf ik niet eens in de mond te nemen! . Louis: Maar dat hoeft ook helemaal niet, Sophie. En vroeger was kloot het woord voor alles dat rond was, met name bij verschillende balspelen het gewone woord voor ‘(speel)bal’, zoals we nu nog kennen in het woord klootschieten. In de 17e eeuw was kloot-sack nog gewoon ‘balzak’; maar veranderde de betekenis via ‘bedrieger’ [1914; Van Dale], en ‘sul’ [1920; WNT], “ naar een plat scheldwoord voor: ezel, sukkel” sinds 1950; opgenomen in de Van Dale. Samenstelling van kloot en zak, met een betekenisontwikkeling tot scheldwoord zoals ook vele andere namen van geslachtsdelen.        En daar is Nederland heel apart in, verwijzingen naar het mannelijk geslachtsdeel (zoals bijv. eikel; klootzak; lul; zak enz.) ontbreken volkomen in landen zoals Duitsland en Spanje. In Duitsland is de anale zone dan weer erg populair bij het schel...

RECEPT VAN WELEER Kwarktaart met aardbeien Sophie, de 1e huishoudster van mevrouw Belle de Fleurdelis, was druk bezig de mahoniehouten trapleuning op de tweede verdieping van de villa van Weleer in de olie te zetten. Een klusje dat jaarlijks terugkeerde en waarbij alle trapleuningen in de hele villa werden ingeolied. Dat moest ook met de mahoniehouten kasten in de bibliotheek en de salon, maar dat was een karweitje dat in de winterdagen werd uitgevoerd. Het in de was zetten van de vloeren van de salon, slaapvertrekken en de dinerzaal werd dan weer gedaan tijdens de voorjaarsschoonmaak, als de temperaturen wat stegen, zodat de was lekker smeuïg werd. Daar hoorde de huishoudster de bel in de hal gaan; er stond iemand voor de voordeur. Zuchtend liep Sophie de trappen af om de bezoeker te woord te staan. Ze had geen idee wie er voor de deur stond. Leveranciers kwamen altijd achterom en werden dan ontvangen door de Franse chef-kok van mevrouw, Louis. Er werden geen gasten verwacht, dus het ...

WOORD VAN DE WEEK: MISSCHIEN Vandaag het woord ‘misschien’, een bijwoord met de betekenis ‘mogelijk, wellicht’ In het middelnederlands ook geschreven als maschien, meschien, in “degone die meschien noch bi hars selues quatheiden uan desen hus sceden sullen” ‘degenen die mogelijk nog door hun eigen verdorvenheid uit dit huis weg zullen gaan’ luidde het in 1236; aldus het Vroeg Middel Nederlands Woordenboek, in 1240 ook geschreven als ‘maschin’; en als ‘misscien’ komen we het tegen in 1532.  Het is een verkorting van ‘het mach schien’, ‘het kan gebeuren’, dus met de presensstam (3e persoon enkelvoud) van mogen en het werkwoord ‘schien’, ‘gebeuren’, een vorm van het werkwoord geschieden. De medeklinkercluster -chsch- werd geassimileerd tot -ssch-; de klinker in de eerste lettergreep is onbeklemtoond en toonde daardoor variatie in de spelling: mas-, mes- en uiteindelijk mis-. De huidige vorm misschien werd pas in de 17e eeuw algemeen en de uitspraak met /mis-/ is een spellinguitspraak....

OUD EN WIJS Boeren De boeren zijn weer volop in het nieuws. Ook daar wordt flink geradicaliseerd. Natuurlijk bestaat ‘de’ boer niet, net als ‘de’ Nederlander niet bestaat, zoals onze koningin al in 2007 vaststelde. Er zijn keuterboeren en grote boeren, biologische boeren en bio-industrieboeren, landbouwers en veetelers. En hoewel er veel geklaagd wordt over ‘Brussel’ zijn landbouw en veeteelt ontvangers van honderden miljoenen subsidies per jaar van EU-geld. Alleen al aan subsidies voor reclames voor vlees en zuivel is er 90 miljoen uitgegeven in de afgelopen vier jaar. Nog steeds is 54% van de oppervlakte van ons land in gebruik bij land- en tuinbouw. Maar zoals een bekend spreekwoord al zegt: ‘Als een boer ophoudt met klagen is het aan het eind der dagen’. Want van oudsher is het al nooit goed geweest. Regende het, dan was het land te nat, regende het niet, dan was het te droog. Tijdens hooitijd kon één buitje dagen werk teniet doen. Een flinke hagelbui in het Westland en de glazeni...

  FOTO VAN WELEER 6 mei 1937: de ramp met de Hindenburg. Het brandend neerstorten van de zeppelin de Hindenburg is het beroemdste ongeluk met zo’n luchtschip. Waarschijnlijk omdat juist bij de aankomst van deze zeppelin er een groot aantal journalisten en filmers aanwezig waren en er dus bewegende beelden van zijn gemaakt. Het ongeluk maakte zoveel indruk dat een foto van de ramp het tot de hoesfoto van een LP van Led Zeppelin haalde. Maar waar kwam die zeppelin eigenlijk vandaan? Ferdinand Adolf Heinrich August Graf von Zeppelin was de zoon van de Duitse hofmaarschalk Friedrich von Zeppelin. Vanaf 1855 begon hij aan een succesvolle militaire carrière en werd hij tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog van 1861-1865 als waarnemer naar de VS gestuurd. Daar zag hij een nieuwe manier om verkenningen uit te voeren bij de Noordelijken: de heteluchtballon. Niet ongevaarlijk, de ballon werd vaak aan een lijn opgelaten om te voorkomen dat die naar vijandelijk gebied geblazen werd, en zo een ma...

 SPOTPRENT VAN WELEER Toerisme en natuurbescherming Zomertijd is vakantietijd; we gaan er weer op uit. Reizen is van alle tijden, al in het Babylon van 2200 voor Christus was er een museum dat bezoekers van heinde en verre trok. Ook in het oude Egypte bezochten mensen de piramides, die toen nog helemaal nieuw waren, of de schitterende steden langs de Nijl. Ook een stad als Athene trok al in de oudheid bezoekers die het Parthenon te bewonderen. En met de karavanen langs de Zijderoute trokken reizigers mee naar verre oorden. Dat was niet zonder risico, reizen kon zeer gevaarlijk zijn door scheepsrampen en schipbreuk, op de slecht onderhouden wegen was het ongemakkelijk reizen en dreigde gevaar in de vorm van struikrovers. En ook onderdak vinden en voldoende eten kon een probleem zijn. In herbergen lag ongedierte op de loer en niet alle herbergiers waren even betrouwbaar. Bovendien was reizen duur, dus niet voor iedereen weggelegd. Voor de eenvoudige landsman was het niet ongebruikeli...