Oud & Wijs: Hatsjie! Gezondheid en morgen mooi weer.

 Het zit er als een automatisme ingebeiteld. Zodra iemand niest, zeggen we bijna volautomatisch: 'gezondheid'. Maar waarom zeggen we dit wel wanneer iemand niest en niet wanneer iemand hoest?

Dan moeten we een aantal eeuwen terug naar het Rome van rond het jaar 590. Er heerste een grote pestepidemie. Mensen stierven bij bosjes en niemand had een idee waardoor de verschrikkelijke ziekte ontstaan was of hoe die te genezen.

Hulp werd gezocht bij God. Priesters zongen psalmen door de straten en in de huizen en kerken werd heel wat gebeden om zo de zegening van God te vragen.

Het vermoeden bestaat dat Paus Gregorius I probeerde om mensen de zegening van God te laten vragen op het moment van niezen, omdat men dacht dat het wellicht kwam door de speekseldeeltjes die zichtbaar bij het niezen in het rondvlogen.

 

 

 

Wanneer men bij iemand in de buurt was die moest niezen, werd de zegening om de ander te behoeden voor de pest gevraagd door 'Kyrie eleison', ( Heer ontferm u) uit te spreken of door 'gezondheid', te zeggen. Het 'Heer ontferm u' is uit onze spreektaal verdwenen, maar in Engeland wordt bij een nies nog steeds: 'Bless you', uitgesproken. In Spanje wordt een nies begroet met 'Jesus!' De oorsprong hiervan ligt bij de oude Grieken en de Romeinen, die riepen niemand minder aan dan Jupiter bij een nies. Zij geloofden namelijk dat bij een nies de geest het lichaam kon verlaten. De oppergod moest eraan te pas komen om dit te voorkomen. In de loop van de jaren is dit in Spanje vermoedelijk verbasterd naar 'Jesus'.

 

Dat ziektes verspreid kunnen worden door niezen is inmiddels door de wetenschap bewezen. Bij iedere nies stoten we zo'n 100.000 snot- en slijmdruppeltjes uit. Deze zouden volgens wetenschappers ongeveer vier meter ver komen en anderen beweren dat het zelfs tot 8 meter gaat. We zetten tijdens een nies dan ook bijzonder veel spieren in werking. Vooral de spieren rond het middenrif en de borstkas trekken krachtig samen. Maar er doen er nog veel meer mee. Probeer maar eens je ogen open te houden tijdens het niezen!

 

 

 

 

Echter, ondanks het moeilijk kunnen onderdrukken van de niesreflex, proberen veel mensen het toch.  Onderzoekers hebben ontdekt dat mensen in een privésituatie hun nies met een luid HAATSJOE de ruimte geven, dit kan zelfs 85 decibel zijn, zoveel als een voorbijrijdende vrachtwagen, terwijl in een openbare situatie mensen het veelal proberen te onderdrukken. Wat vaak tot ongemakkelijke situaties leidt omdat de reflex zich maar met moeite laat afremmen.

Niet kunnen niezen vinden we dan weer een onprettig gevoel. Om toch tot een bevredigende nies te kunnen komen, kijken sommige mensen in het licht. Maar wist je dat ook een neushaartje uittrekken of je wenkbrauw epileren hetzelfde effect kunnen hebben? Ook pollen kunnen het neusslijmvlies zo irriteren dat ze niezen opwekken. Mensen met hooikoorts weten daar alles van. Zelfs zin hebben in seks kan tot een nies leiden, maar dat is dan weer niet te wijten aan de geur van je partner of de pollen in de lucht, maar meer aan een overactieve niesreflexzenuw die net de verkeerde afslag heeft genomen, maar er wordt ook gezegd dat er in de neus weefsel zit dat opzwelt tijdens opwinding en zo een nies veroorzaakt.