Salon van Weleer

Het was weer eens zo laat. Hoewel, zo laat was het nog niet, het was aan het begin van de middag. Maar Sophie, de 1e huishoudster van mevrouw Belle de Fleurdelis, had zich weer eens laten overvallen door het weer. Meestal was dat niet zo’n probleem, want dan dacht zij dat het slecht weer zou gaan worden en dan werd ze verrast door een stralende zon. Het enige probleem was dan dat ze te dik aangekleed was en alras zodanig begon te zweten dat het zweet ‘tappelings langs haar rug omhoogliep’. Zo zei haar vader dat altijd. Nou ja, altijd… Soms. Maar deze keer was het weer eens andersom: het leek een schitterende dag te worden. Haar vader wist daar ook van alles van, die zei steevast ‘Ochtendrood, water in de sloot’. Nu stond er het hele jaar door water in de sloot, daar zijn sloten tenslotte voor, maar het betekende dat het die dag zou gaan regenen. Sophie had echter helemaal geen ochtendrood gezien, dus daar kon zij niet op bouwen. Ook van ‘Ring rond de zon, water in de ton’ had zij deze ...

In het jaar 2021 bespraken Louis en Sophie wekelijks een bijzonder woord van weleer in hun uitzendingen. Je kunt ze hier nog eens nalezen.    De matras is een alledaags gebruiksvoorwerp waar je vele uren mee doorbrengt. Maar waar komt het woord ‘matras’ eigenlijk vandaan? Al in de jaren 1380 schreef men ‘maeltraets, daermede dat alle de banke ... verdect waren, ‘zitkussens, waarmee alle banken bedekt waren’. In de 15e eeuw werd dat geschreven als ‘een matrasse oft stroosack onder dbedde’, Kiliaan omschrijft het in 1599 in het vroeg nieuw Nederlands als mattras, materassa, met de betekenis van  ‘zitkussen, aanligbed, wollen bed; slaapmat’.  Ontleend aan Oudfrans martras ‘zitkussen, beddenzak’ zo schreef men in 1377; en eerder al materas ‘tapijt waarop men slaapt’ zo is in 1306 te lezen, dat zelf ontleend is aan Italiaans materasso ‘zitkussen, beddenzak’ dat al voor 1306 werd gebruikt en/of aan middeleeuws Latijn materacius, materacium; op hun beurt zijn de Italiaanse ...

In het jaar 2020 bespraken Louis en Sophie wekelijks een spreuk van weleer in hun uitzendingen. Je kunt ze hier nog eens nalezen.  Er zijn allerlei diëten bedacht, van sherry tot brood, rauw eten, enzovoorts. En ook zijn er allerlei clubs om samen af te vallen. De schrijver Maarten ’t Hart had een geheel eigen methode om niet te zwaar te worden en als je hem ziet, dan kun je niet ontkennen dat het werkt: gewoon vies eten maken!  “Hoe onsmakelijker het eten, hoe minder je nuttigt, hoe minder je aankomt.”, sprak hij.  ’t Hart is van huis uit bioloog en studeerde af in Ethologie, het gedrag van dieren. Naast veel journalistiek werk voor allerlei kranten en tijdschriften brak hij met literair werk door in 1978 met ‘Een vlucht regenwulpen’, dat verfilmd werd met Jeroen Krabbé in de hoofdrol. Eten heeft ook bij hem een grote rol gespeeld in zijn leven. Hij verbouwde bijvoorbeeld zijn eigen groenten in een grote moestuin. Dat hoefde niet al te lekker te zijn, omdat ’t ...

De Tweede Wereldoorlog werd beëindigd door het laten vallen van twee atoombommen op Hiroshima en Nagasaki in Japan. Het atoom was sinds zijn beschrijving door achtereenvolgens Niels Bohr, Erwin Schrödinger en Werner Heisenberg tot de verbeelding gaan spreken. De ontdekking van radioactiviteit leidde tot een hausse aan producten die daar gebruik van maakten, al was het maar in de naam. Van radium houdend water, tot sokken, tandpasta of sigaretten. Gelukkig bevatten niet alle producten echt radium, maar de ziekte en overlijden van de meisjes die radioactieve verf gebruikten om horlogecijfers lichtgevend te maken, werd lange tijd in de doofpot gestopt. Zij waren gewoon om aan de penselen te likken om dunnere lijnen te kunnen maken… Maar de eerste openbare bovengrondse proef met een atoombom in Nevada op 22 april 1952, die werd verslagen door zo’n 200 journalisten die op slechts 16 kilometer afstand mochten toekijken, leidde tot een nieuw atoomtijdperk in Amerika. Van alles werd ‘atoom’. A...

  Als hij in januari 1989 niet op de veel te vroege leeftijd van 64 zou zijn overleden had Johnny Jordaan 7 februari 101 kunnen worden. Maar zijn gezondheid was al langere tijd slecht. Of het nu een hartaanval of een hersenbloeding was die hem in 1970 trof, daar zijn verschillende bronnen het niet over eens, maar het maakte al een vroegtijdig einde aan de onafzienbare rij optredens die hij wekelijks placht te maken. Het was in die tijd niet ongebruikelijk voor een populaire artiest om 2 of 3 optredens op een avond te doen. In 1970 speelde hij in het toneelstuk ‘De Jantjes’ en was dan niet te beroerd om na afloop nog ergens te gaan optreden. Een ware aanslag op de gezondheid.     Johnny Jordaan, pseudoniem van Johannes van Musscher, was een volle neef van Willy Alberti, die van zichzelf Carel Verbrugge heette. De moeder van Jordaan was een zus van de vader van Alberti en de vader van Jordaan was een broer van de moeder van Alberti. Al op 8-jarige leeftijd zongen zij samen ...

François Rabelais, geboren in La Devinière (in de buurt van Chinon) in 1483, al wordt soms 1494 verondersteld, en overleden in Parijs op 9 april 1553) was één van de meest geleerde 16e-eeuwse Fransen. Begonnen als Franciscaner monnik, omdat men toentertijd alleen als je heel rijk was kon gaan studeren of als je monnik was. Die hadden bibliotheken vol met boeken. Hij studeerde Grieks en Latijn, geneeskunde, filologie en rechten. Filologie is de leer van taal- en letterkunde van dode talen. Rabelais studeerde aan de universiteiten van Poitiers en Montpellier. Hij was één van de bekendste humanisten uit de renaissance. Humanisten wilden door de studie van het verleden en de klassieken de mens de gelegenheid geven zijn werkelijke bestemming te bereiken. Daarbij was taalonderwijs een belangrijk onderdeel. Dat is wat de mens van de dieren onderscheidt en in staat stelt tot filosoferen en zich ook moreel ontwikkelen. Daar hoort ook een gevoel voor esthetiek bij. Esthetiek kan zich in van alle...

‘Een tevreden roker is geen onruststoker’, een slogan van de tabaksindustrie uit de jaren ’30, veelal aangetroffen op bordjes op pijpenrekjes. De slogan moest uitdrukken dat iemand die een pijpje of sigaar opstak vergenoegd kon genieten van zijn rokertje (vrouwen rookten hooguit een ‘cigaret’, wat al als ietwat ordinair werd gezien) en niemand lastig zou vallen. In de jaren ’60 kreeg de slogan een andere invulling, nadat hij werd gebruikt door Provo en anti-rookmagiër Robert-Jasper Grootveld als opening van zijn happenings rond het Lieverdje op het Amsterdamse Spui. Verkleed en beschilderd als een sjamaan riep Grootveld het publiek toe: `'s Zondags rook ik mijn pijpje, dat begrijp je' en `Een tevreden roker is geen onruststoker', waarop het toegestroomde publiek antwoordde met ‘Uche, uche, uche’. Het roken zelf veranderde ook van betekenis en ging het gebruik van wiet en hasj betekenen. En een ‘stonede’ gebruiker viel inderdaad weinig mensen lastig tijdens de roes.Oorspronk...