Salon van Weleer

Voor 1911 was de Mona Lisa voornamelijk bekend in kunstenaarskringen. Een Da Vinci blijft natuurlijk een Da Vinci, maar voor het grote publiek was het geen trekker. Het schilderij is tamelijk klein, 77 x53 cm, en de voorkeur ging lang uit naar grotere werken. Bovendien heeft L Gioconda, zoals het schilderij ook wordt genoemd vanwege het huwelijk van Lisa di Noldo Gherardini met de veel oudere maar zeer rijke koopman Francesco del Giocondo. Een huwelijk met Giuliano de Medici ging eerder niet door omdat de invloedrijke familie na een religieuze opstand uit Florence werd verjaagd. Ook heeft Lisa geen wenkbrauwen, wat allang niet meer als schoonheidsideaal werd gezien. Toch was het voor kunstkenners interessant, omdat Da Vinci om het slechte gebit van de dame te verbergen de ‘sfumato’ uitvond. Dit is een techniek waarbij de overgang tussen gebieden zó vloeiend en nauwelijks waarneembaar gebeurt, dat de contouren enigszins onscherp worden en er een nauwelijks waarneembare mistsluier over d...

Sophie, de 1e huishoudster van mevrouw Belle de Fleurdelis, was de hele morgen hard aan het werk geweest. De vaste taken allemaal vervuld: de vloer van de hal soppen met de mop en dweil, het aanvegen van het bordes en de toegang van de villa van Weleer, lappen van de ramen op de begane grond en streeploos droog maken met spiritus en een oude krant, het vegen val alle trappen en overlopen van af de zolder tot en met de begane grond. En dan nog zo wat van de kleine klusjes. Maar nu was zij voor de hele dag klaar en kon ze de middag doorbrengen zoals zij zelf wilde. Een paar weken geleden was zij samen met Louis, de Franse chef-kok van mevrouw, op een mooie middag op de fiets gestapt en waren zij naar de oude molen gefietst, waar zij hadden gepicknickt met de lekkernijen die Louis in de picknickmand had gestopt; heerlijke broodjes, stuk voor stuk rijkelijk belegd, koekjes en andere zoetigheden, zoals de appelmuffins die Sophie had mogen helpen maken. Het was een warme dag geweest en ze kw...

De Duitse inval op 10 mei 1940 kwam onverwacht. Niet alleen voor de Nederlanders, maar ook voor de politici en de legerleiding. Men hoopte en verwachtte neutraal te kunnen blijven, net zoals in de Eerste Wereldoorlog. Dat was geen onverdeeld genoegen geweest. Niet alleen omdat anderhalf miljoen Belgen naar ons land vluchtten en onderdak en eten moesten krijgen. Er werd ook flink gehandeld met het toenmalige Duitse Keizerrijk, waardoor er in ons land allerlei tekorten ontstonden. De handel in aardappels ging veelal naar Duitsland, waardoor men hier geen eten meer had. Ook werden Nederlandse koopvaardijschepen door Duitse onderzeeërs getorpedeerd, wat tekorten aan brandstof veroorzaakte. Om het beschikbare voedsel eerlijker te verdelen werd er een distributiesysteem opgezet en wettelijke maximumprijzen ingevoerd. Ook werden er goedkopere voedingsmiddelen gefabriceerd met mindere kwaliteit ingrediënten, die onder meer onder de noemer ‘eenheidsworst’ werden verkocht. Die naam is blijven ...

Sophie, de 1e huishoudster van mevrouw Belle de Fleurdelis, had haar dag niet. Waarschijnlijk was zij met het verkeerde been uit bed gestapt, maar zij kon zich niet herinneren met een ander been dan gewoonlijk uit bed te zijn gestapt. Ze was ook aan dezelfde kant als anders uit bed gekomen, dus het moest het gewone, goede been zijn geweest. Toch zat er al vanalles tegen deze dag. Het water was op in de lampetkan, dus zich op de kamer opfrissen zat er niet in. Bovendien had zij haar stukje zeep al laten vallen en dat was onder haar bed gegleden, waar het de enige stofvlok die er te vinden was ook had gevonden. Vervolgens trok zij haar onderhemdje achterstevoren aan, waar zij pas achter kwam toen zij haar dienstbodenjurk dichtknoopte. Dus kon zij weer opnieuw beginnen. Bij het serveren van het ontbijt aan mevrouw struikelde zij over een lopertje in de salon, waarbij zij gelukkig niet het hele ontbijt van het dienblad liet schuiven, maar de theekop wel een voetbad bezorgde. Mevrouw keek h...

Sophie, de 1e huishoudster van mevrouw Belle de Fleurdelis, zat op het bankje buiten de keuken van de villa van Weleer zich onnoemelijk te vervelen. Het werk zat erop, mevrouw was op reis, het was redelijk mooi weer en zij wist even niet wat ze met haar tijd aan moest. “Louihis, ik verveeeeel me’, klonk het klaaglijk. Binnen, in de keuken, was de Franse chef-kok van mevrouw bezig een lunch voor het personeel klaar te maken. Naast hen beiden was er nog een tuinman, een opzichter en twee stallenjongens. De tuinman en de opzichter aten thuis bij hun moeder de vrouw en de stallenjongens togen liever naar het dorp. Ook zij hadden minder te doen als mevrouw op reis was. Dus hoefde Louis alleen voor hen beiden wat klaar te maken en Sophie was al snel tevreden. In Vollenhoven, waar zij was opgegroeid bestond het ontbijt steevast uit pap, werd er tussen de middag warm gegeten, aardappelen, groente en vlees, als Bruin het kon trekken en ’s avonds kon er nog een bruine boterham met reuzel vanaf. ...

Iedere week bespraken Louis en Sophie in hun uitzendingen in 2021 op vrijdagavond in de rubriek ‘Oud en Wijs’ een bijzondere spreuk of citaat. Je kunt ze hier teruglezen. Vandaag een bijzonder citaat over de Nederlandse politiek van Karl Marx.   In zijn tijd werd Karl Marx omarmd maar ook gezien als die man met die opruiende ideeën.  In die tijd werden fabrieksarbeiders in de fabriek bezocht door een mannen die kwamen  vertellen over Marx en dat ze lid moesten worden van de bond, en vaak werden zij er ook weer uitgebonjourd. Wat zou zo’n man als Marx nu eigenlijk weten over Nederland?  Maar misschien zal je dat toch verbazen! Zijn moeder was Nederlands en zijn vader had een Amsterdamse rabbijn als stiefvader. Zijn oom Martin was fabrikant van tabaksdozen in Nijmegen, zijn oom David advocaat in Amsterdam en Paramaribo en zijn tante Sophie trouwde een tabakshandelaar in Zaltbommel. Zij gaven Marx een tijdlang onderdak toen hij zonder geld zat en Das Kapital aan het sch...

  Zoals meestal rond de klok van 3 uur in de middag begon het te rommelen in de maag van Sophie, de 1e huishoudster van mevrouw Belle de Fleurdelis. Dan werd het tijd om zich te begeven naar de keuken van de villa van Weleer en een bezoekje te brengen aan de Franse chef-kok die daar de scepter zwaaide, Louis. Meestal was hij dan al bezig met de voorbereidingen voor het avondmaal van mevrouw en eventuele gasten die zij die avond zou gaan ontvangen. Hoe meer gasten, hoe uitgebreider het diner en hoe eerder de kok aan zijn voorbereidingen begon. Voor de grote ontvangsten, die gelukkig niet zo vaak meer voorkwamen, waarbij er zes of meer gangen op het menu stonden, was hij soms al drie dagen tevoren druk bezig alles in kannen en kruiken te krijgen. Maar op een gewone doordeweekse dag zoals deze zou het wel meevallen, dacht de huishoudster opgewekt. Misschien had Louis nog iets over van gisteren, of had hij al iets lekkers voor vanavond klaar, waar er meestal wel iets vanaf kon voor bij...

  Voor veel mensen geldt tegenwoordig dat zij de hele dag zitten te koekeloeren naar hun beeldscherm, of het nu een PC, laptop of telefoon is. Voorheen deed men dat meestal gewoon uit het raam. In steden, om alle kanten van de weg in de gaten te kunnen houden, zag men her en der aan de kozijnen een spiegeltje geschroefd: een zogenaamd ‘spionnetje’, zodat niets aan de aandacht van de koekeloerder of koekeloerster kon ontsnappen. Van zo iemand die alles van iedereen wist zei men destijds wel dat diegene achterstevoren door de straat liep, om maar niets te missen. Erasmus schreef er al in 1634 over in zijn Colloquia Familiara: “Ghy schijnt my een slecken leven te leijden... Om dat ghy staegh binnens huys sit en koekeloert”. Maar waar komt dat rare woord eigenlijk vandaan? In de Etymologium Teutonicae Linguae, het eerste etymologische woordenboek van de Nederlandse taal van de Nederlandse taalgeleerde Kiliaan uit 1599 komen we het tegen als ‘kokeloeren’ of ‘kokerolien’, dat ‘een leven ...

  In de Victoriaanse tijd was zwemmen niet vreselijk populair. Veel mensen konden dat dan ook niet, zelfs zeelieden konden vaak niet zwemmen. Ook erna was het voorbehouden aan een beperkt publiek. Dat vrouwen vrijwel geheel gekleed te water moesten gaan om een heilzaam bad in zee te nemen, zal daar zeker aan hebben bijgedragen. Ook mannen droegen onhandige grote, vaak wollen, badpakken. Om in zee te kunnen gaan moesten vrouwen zich om kunnen kleden en beschut voor vreemde ogen in zee kunnen stappen. Daar werden dan speciale badkoetsen voor gebruikt. Een bezoek aan het strand was voor dames en heren een gelegenheid die geheel gekleed plaatsvond. In het begin van de vorige eeuw was er de Australische zwemster Annette Kellerman die probeerde daar verandering in te brengen. Ze was beroemd geworden als wedstrijdzwemster, waarbij ze er niet voor terugdeinsde ook tegen mannen te zwemmen en daarbij regelmatig te winnen. Als kind had zij last van rachitis of Engelse ziekte waardoor haar ben...

Wekelijks deelt Louis de chef kok van Belle de Fleurdelis in de uitzending van ‘Breien met Louis en Sophie’ een spreuk met de kijkers. Deze spreuk is alom bekend. Maar waar komt die uitspraak eigenlijk vandaan? Louis is op onderzoek uit gegaan en is de bibliotheek gaan raadplegen en heeft alle encyclopédies doorgespit; de Grote Larousse, de Winkler Prince, de Encyclopedia Brittanica en zo kwam hij erachter dat er geen eenduidig antwoord op is te geven. In de loop der jaren hebben vele mensen zich afgevraagd wie deze regels heeft gedicht. De meest genoemde namen zijn: Petrus Augustus de Genestet, Jac. Revius, Nicolaas Beets, Guido Gezelle of Christiaan Huygens. De gedachte achter het versje is al vaak verwoord, bijvoorbeeld door Montaigne (1533-1592): “Qui craint de souffrir, il souffre déjà de ce qu’il craint” (‘Wie het lijden vreest, lijdt al door wat hij vreest’). Nico Scheepmaker vond de overeenkomst met een Engels versje van (mogelijk) Thomas Chatterton die leefde van 1752-1770 fra...

  Het is u misschen niet opgevallen, maar sinds 2007 bestaat de 8-ure werkdag niet meer. Een werkgever mag nu verlangen dat u 12 uur per dag werkt en daarbij 60 uur per week. Door de mondialisering, met een anglicisme ook wel ‘globalisering’ geheten, wordt ons de 24-uurs economie opgedrongen. Met een werkdag van 12 uur kan Europa de concurrentie met Amerika en China aan. De lobby hiervoor in Brussel van de werkgevers heeft het gewonnen van de vakbeweging. Die is, onder meer door de gestegen aantallen zzp’ers, de laatste jaren een stuk minder invloedrijk geworden. Dat er überhaupt een 8-urige werkdag tot stand kwam heeft veel strijd gekost en had het Kinderwetje van Van Houten als basis. Deze wet uit 1874 verbood kinderarbeid onder de twaalf jaar in fabrieken en werkplaatsen. Bernardus Heldt, die zelf op 11-jarige leeftijd begonnen was met werken, zette zich daar gedurende jaren voor in en werd niet alleen voorzitter van de eerste vakcentrale in ons land, het Algemeen Nederlandsch W...

  Chinees spreekwoord Ofwel: Neem het tempo van de natuur aan. Het nieuwe jaar valt niet overal op dezelfde dag. Er zijn namelijk vele verschillende jaartellingen en kalenders. Dat zijn ook weer twee verschillende dingen. Een jaartelling wil niet zeggen dat er ook dezelfde kalender gevoerd wordt. Wij volgden van 45 v Chr. tot 1582 volgden wij een Romeinse kalender, de Juliaanse. Paus Gregorius XIII kondigde toen de Gregoriaanse kalender af, genoemd naar hem, maar omdat dat een katholieke uitvinding was, wilden de protestanten die niet zomaar overnemen, dat duurde hier nog tot 1700.  In Rusland ging men pas in 1917 over, waardoor de Oktoberrevolutie in November viel. De Chinese kalender loopt ook heel anders, die vieren Nieuwjaar vaak pas in februari. In Perzië, het huidige Iran viert men Nieuwjaar, of Nowruz op 20 maart.  Maar ook jaartellingen lopen uiteen; de Joodse jaartelling begint in 3761 v.Chr., de Chinese jaartelling vanaf 2697 v.Chr. en de Boeddhistische jaa...

  Waar komt het woord ‘stress eigenlijk vandaan? ‘ Tegenwoordig gebruiken we het woord ‘stress’ vaak in negatieve zin. Alsof het een soort ziekte zou zijn.  Echter is stress zo oud als de mens zelf. Stress is namelijk een stofwisselingsproces zoals de wetenschapper Hans B. Seyle in het jaar 1937 beschreef. Hij is ook degene die het woord ‘stress’ als een medische term introduceerde.  Hierbij opgemerkt dat Seyle steeds heeft benadrukt dat stress geen ziekte is of een op zich zelf staand non-specifiek proces is.  Het woord stress zelf komt voor het eerst voor in 1303 in de Engelse taal. . Het betekende des tijds: druk, last, tegenspoed en kracht. Pas in 1896 werd het woord: stress in de Engelse taal figuurlijk gebruikt om aan te geven dat er psychische druk op een persoon werd uitgeoefend. Echter is het niet zo dat met het ontstaan van het woord 'stress', ook pas de stress zelf ontstond. Van dinosauriër tot  mens maakt gebruik van stress omdat het onderdeel uitmaa...