Salon van Weleer

Eenieder kent wel een gevoel van verlangen ofwel, hartstocht, maar waar komt het woord vandaan? Hartstocht is een zelfstandig naamwoord dat wordt omschreven als ‘passie’. Een samenstelling van ‘hart’’ met ‘tocht’ in de zin van ‘trek’ of ‘begeerte’, zoals in het vroeg Nieuwnederlands ‘een onkuise toghte des herten’. Ontstaan uit het Latijnse passio, naast andere combinaties als ‘herts-treck’’ dat wij bij de Zuid-Nederlandse taalgeleerde en dichter Kiliaan terugvinden die het eerste Nederlandse woordenboek samenstelde in de 16e eeuw.   We zien het ook in het woord ‘tochtig’. Dat is niet alleen een luchtstroom, maar komt ook voor als ‘begerig’: ‘so maect dat soet herdencken den mensche tochtig, om dickmaal sulx lieflijck gevoelen te genieten’ of ‘bronstig’, zoals in ‘tochtige merries’. In die betekenis is ‘tocht’ op zichzelf verouderd, maar herkenbaar in ‘hartstocht’.   Nou dan is een beetje tocht op zijn tijd een goede reden om je Valentijn te verrassen met een kaartje......

  In tegenstelling tot wat sommige boerenvoormannen in ons land roepen, is er nog geen burgeroorlog in het land, laat staan enige andere vorm van oorlog. In Zuid-Afrika waren er echte Boerenoorlogen, twee stuks, die jaren duurden en veel slachtoffers eisten. Afstammelingen van de Nederlandse kolonisten, de Voortrekkers, die de binnenlanden van Afrika waren ingetrokken in hun karakteristieke ossenwagens, of ‘ossewa’, kregen het aan de stok met Groot-Brittannië dat hun republiek wilde annexeren.   In 1852 werd de onafhankelijkheid van de Boeren die in het gebied ten noorden van de Vaalrivier leefden, Transvaal genoemd, op de Conventie van Zandrivier door de Britse regering erkend, mits de Boeren beloofden geen slavernij in te voeren en zich niet te bemoeien met de soevereiniteitszaken van het latere Oranje Vrijstaat. De latere president Paul Kruger was daarbij aanwezig als veldkornet. In 1877 besloot gouverneur Carnarvon (inderdaad, voorvader van de graaf die Tutanchamon in ...

Sophie, de 1 e huishoudster van mevrouw Belle de Fleurdelis, stond ietwat mistroostig naar buiten te kijken door het raam in de keukendeur. Het werk in huis was gedaan, alles was schoon en blonk, vooral de koperen deurbel, en mevrouw was een paar dagen uit logeren bij wat zij ‘vrinden’ noemde. Er was dus even niets voor haar te doen, dus zocht zij het gezelschap van Louis, de Franse chef van mevrouw. Al had hij ook weinig te doen, nu hij niet voor ontbijt, lunch, diner, tussendoortjes en avondhapjes voor mevrouw hoefde te zorgen. Sophie zuchtte maar weer eens, terwijl Louis achter haar in de weer was om ingrediënten voor het avondmaal van het personeel klaar te zetten. ‘Wat is de probleem?’, vroeg de Fransman, met zijn grappige accent. ‘Ik vind het maar niks’, antwoordde Sophie, ‘het is allemaal zo grijs buiten. Het wordt tijd voor de lente en fris groen. Uitlopende bomen, bloesems, narcissen, blauwe druifjes, sneeuwklokjes, voor mijn part. Jonge sla! Dat wil ik zien, niet deze kale...

Hoewel er nu overal om ons heen papier te vinden is, hebben we niet altijd papier gehad. Het is zelfs eigenlijk pas laat tot onze contreien doorgedrongen. Voor die tijd werd er op perkament geschreven, gemaakt uit dierenhuiden en genoemd naar de stad Pergamon in het huidige Turkije. Uit nood geboren, omdat men tot die tijd op papyrusvellen schreef, tot Ptolemaeus V de export van papyrus afsneed om de Pergamenen dwars te zitten en Alexandrië de grootste bibliotheek ter wereld te laten hebben. Perkament was dikker dan papyrus, dus konden er geen rollen van gemaakt worden en naaide men de vellen aan elkaar: het boek was uitgevonden.     In China was in het jaar 105 de eunuch Cai Lun , de secretaris van keizer He , erin geslaagd met materialen als boombast, hennep, zijde en visnet , om een soort papier te maken , dat direct in heel China werd toegepast. Het leverde Cai Lun een titel en veel geld op. In 751 werden er enkele papiermakers door Arabieren gevangen genomen na de...

Met een bedrukt gezicht kwam Sophie, de 1 e huishoudster van mevrouw Belle de Fleurdelis, de keuken van Louis, de chef-kok van de voornoemde mevrouw, binnen. In haar handen had zij enkele sneden brood. ‘Moet je nou toch eens zien, Louis, dit brood is nog geen week oud en er staat al schimmel op! Zo kan ik het toch niet opeten? Wat moet ik doen om dat te voorkomen?’ De chef keek verbaasd naar de sneden brood in de handen van de huishoudster. Inderdaad zaten er hier en daar groene vlekjes op de boterhammen, met een witte cirkel eromheen. Het geheel zag er niet erg smakelijk uit. Hij kon zich goed voorstellen dat de huishoudster dit niet meer wilde eten. ‘Maar Sophie, die kleine stukjes groen met wit kun je er toch eenvoudig uitsnijden? Of knijpen met je nagels, dan houd je nog genoeg boterham over om op te eten?’ Helaas zag Sophie de twinkeling in de ogen van de kok niet, toen hij dit tegen haar zei. Natuurlijk wist hij wel beter dan haar aan te raden al beschimmeld brood te eten. S...

  Vroeger, en sommige lezers hebben dat misschien nog wel meegemaakt, deed een brief of briefje er drie dagen over voordat die bezorgd werd. Als de geadresseerde tenminste niet in een van de koloniale gebieden woonde, dan konden er weken, of zelfs maanden, overheen gaan. Wie iets heel snel wilde laten weten aan een ander, kon een telegram sturen, maar daar betaalde je wel per woord voor. Dat was niet voor iedereen weggelegd. Maar met de komst van nieuwe technieken ging het steeds sneller. De telex, bijvoorbeeld, liet berichten al veel sneller bij de geadresseerde aankomen. Maar die techniek was wel een beetje ingewikkeld, dus ook niet voor Jan en alleman, Soms was het voor nieuwsberichten sneller om het bericht via de telefoon te dicteren, dan eerst een telex te moeten zoeken. Maar sinds de invoering van de computer en, niet te vergeten, de smartphone, is het allemaal nog veel sneller gegaan.   Een nieuwtje kan dus als een lopend vuurtje rondgaan. Vroeger had je daar de...