Vandaag, 17 juni, is het 140 jaar geleden dat het Vrijheidsbeeld arriveerde in de haven van New York aan boord van het Franse fregat ‘Isère. Toch zou het nog tot ’28 oktober 1886 duren voordat het beeld zou worden ingehuldigd. Niet alleen omdat het beeld, dat in 350 stukken aankwam, weer in elkaar gezet moest worden, ook duurde het tot april 1886 voordat de sokkel klaar was. Die sokkel werd door de Amerikanen geleverd en betaald en in graniet uitgevoerd. Het beeld is gemaakt van koperen platen die zijn bevestigd op een stalen geraamte, een ontwerp van Gustave Eiffel, bekend van de gelijknamige toren.
Het ontwerp van het beeld werd gemaakt door de Franse beeldhouwer Frédéric Auguste Bartholdi, op verzoek van de initiatiefnemer van het beeld, Edouard de Laboulaye (1811-1885) een vooraanstaand Frans jurist, specialist van de Amerikaanse grondwet, politicus en fel tegenstander van slavernij. Laboulaye kwam op het idee voor het beeld in 1865, nadat in Amerika de Unie de Burgeroorlog hadden gewonnen. Frankrijk zuchtte in dis jaren onder het autocratische regime van keizer Napoleon III, die nadat hij kans zag zich tot president te laten kiezen, zijn positie niet op wilde geven en via decreten het parlement liet ontbinden en zichzelf to keizer liet kronen. Het beeld staat daarom met het gezicht naar Europa en met een voet licht geheven om die richting op te stappen. Vandaar de titel ‘Vrijheid verlicht de wereld’.
Het beeld moest de vriendschapsbanden tussen de Verenigde Staten en Frankrijk opnieuw bevestigen. Frankrijk had de Amerikanen tenslotte ruimhartig gesteund in de Onafhankelijkheidsoorlog tegen de Britten, honderd jaar eerder. De Amerikanen van hun kant hadden Parijs hulp geboden na de Frans-Pruisische Oorlog van 1870-71 en daarvoor als geschenk een door Bartholdi gemaakt beeld van de Markies de Lafayette, die in de Onafhankelijkheidsoorlog aan de Amerikaanse kant had gevochten, ontvangen. In Frankrijk werd op verschillende manieren geld ingezameld om het beeld te kunnen maken. Zo werd het hoofd op de wereldtentoonstelling van Parijs in 1878 tentoongesteld en konden bezoekers tegen betaling van enkele tientallen centiemen het kolossale hoofd van binnen bezichtigen. In de kroon konden veertig personen staan. Ook werden er kleine replica’s verkocht in onder andere terracotta.
In Amerika ging het inzamelen van geld voor de sokkel, die bijna net zoveel zou kosten als het beeld, niet van een leien dakje. De stad New York noch het Congres wilden bijspringen, waarop de arm met de toorts werd tentoongesteld op de eeuwfeestexpo van 1876 in Philadelphia. Rond de fakkel konden 12 mensen staan. Pas toen krantenmagnaat Joseph Pulitzer, naamgever van de beroemde prijs, in de ‘New York World’ de eerste ‘crowdfunding’ ter wereld begon was het geld snel bij elkaar.
In veel bronnen wordt gesteld dat het beeld eigenlijk aan het Suezkanaal had zullen staan, maar dat was een geheel ander beeld uit 1865 van Bartholdi, een Arabische vrouw voorstellend, dat nooit gerealiseerd werd. Het was dus ook niet bedoeld om immigranten te ontvangen, maar vrijheid voor Europa te symboliseren. Pas in 1903 kwam het sonnet ‘The New Colossus’, uit een bundel van dichter Emma Lazarus uit 1883, op een koperen plaat boven de toegangspoort naar het beeld te hangen. ‘Geef me uw armen en vermoeiden, uw opeengepakte massa’s die smachten naar vrije adem, het onbruikbare afval dat samentroept op uw kusten. Stuur ze, deze thuislozen, door storm gedreven naar mij’. Een jaar voor zij dit schreef had de VS de eerste anti-immigratiewet ingevoerd, de Chinese Exclusion Act…
Reacties
Een reactie posten